Merhaba!  Bu yazımızda; bizi arazide en heyecanlandıran şeylerden birinden bahsedeceğiz: Mozaik taban! Bu yılki çalışmamızda; küçük renkli taş parçalarının bir araya gelerek göz alıcı bir hale büründüğü bir zemin bulduk. Bu sürecin daha iyi anlaşılması için sırayla anlatacağız. İşçilerin kazmayla kazdığı toprakta çıkan buluntular arasından sık sık mozaik parçaları çıktığında bu bizim için bir ipucu olabilir: Dikkat mozaik taban var.

Hi! In this article, we’re going to talk about one of the things that excites us the most in the field: the mosaic floors! During our excavation this year, we found a mosaic floor where small pieces of coloured stone came together and turned into an eye-catching form. We will explain this process in order for you to better understand it. The first hint for us, is when loads of mosaic fragments are found among the finds from the soil digged up by the workers. It says: Attention, here is/was a mosaic floor!

Doliche’nin mozaikleri yaklaşık olarak M.S 400’lere tarihlenir ve genellikle geometrik desenlere sahiptir. Bazen de yöreye ait bitki ve hayvan motifleri bulunur.  Antik Doliche anlaşılan halkı bize sürpriz yapmak istemiş çünkü farklı katmanlarda birbirinden farklı mozaik tabanlar buluyoruz. Bir diğer sürpriz ise bu tabandaki mozaiklerin renklerinin ve tessera boyutlarının birbirinden farklı olması. Kim bilir hangi eller tarafından işlendi!

Doliche’s mosaics are dated approximately to 400 AD and generally have geometric patterns. Sometimes there are local plant and animal motifs. The ancient people of Doliche apparently wanted to surprise us, because we find different mosaic floors in different layers. Another surprise is that the colours of the mosaics and the sizes of the tessera are different on each floor we find.

Haydi bakalım bu mozaikler bizimle nasıl tanışıyor ondan bahsedelim. Öncelikle ekibimizin direktifleri doğrultusunda işçiler çalışmalarına başlar. Onların görevlerinden biri de her buluntuyu kategorilerine göre biriktirmektir. Örneğin ; tessera kovası, seramik kovası, kemik kovası gibi. Mozaik tabanın ne zaman karşımıza çıkacağını bilmediğimiz için dikkatli olmak şartı ile kazmaya devam ederler.  Çünkü 15-20 cm derinlikte de bulabiliriz 1 metre ya da daha fazlasında da. Bu kazdığımız alanın topografyasına, mimari yapının özelliklerine göre değişir. Yukarıda bahsettiğimiz gibi tessera buluntuları; bize yakınlarda mozaik olduğunun habercisi olabilir. Eğer öyleyse bunu teyit etmek için küçük bir alanda küçük bir mala ile küçük hareketlerle mozaik taban kontrolü yaparız. Ve işte 1600 yıl sonra tanıştık! 

Let’s talk about how these mosaics meet us. First of all, workers start to work in line with the directives of our team. One of their tasks is to collect each find by category. For example: such as tessera bucket, ceramic bucket and a bone bucket. Since we do not know when the mosaic floor will appear, they continue to dig on condition of being careful. Because we can find it at 15-20 cm depth or 1 meter or more. This depends on the topography of the area we excavate and the characteristics of the architectural structure. As we mentioned above, the tessera finds may be understood as a harbinger of the nearby mosaic. If so, we check for the mosaic floor in a small area with a trowel to confirm this. And here we met 1600 years later!

Tabanın zarar görmemesi için çalışanlara kazarken mozaik tabanın üzerinde 10 cm kadar toprak bırakmalarını söyleriz. Onlar fazla olan toprak tabakayı aldıktan sonra artık daha profesyonel bir işçilik ile biz arkeologlar direkt olarak ilgileniriz.  Uçları değişik boyutlardaki malalarımızla bırakılan 10 cm toprağı parça parça alırız. Bunu yaparken küçük malzemeler kullanmayı tercih ederiz. Örneğin; kürek,zembil,mala,fırça…

In order not to damage the floor, we tell the workers to leave 10 cm of soil on the mosaic floor while digging. After they take the excess soil layer, we archaeologists deal directly with the remaining layer. We take the last 10 cm of soil with our trowels of different sizes, piece by piece. While doing this, we prefer to use small materials. For example; shovel, floor, trowel, brush…

Artık mozaik tabanı tamamen ortaya çıkarıldıktan sonra fırça yardımı ile kaba bir temizlik yapılır. Biz ise zemini zorlamamak için ayakkabılarımızı çıkarırız. Bir Sindirella olmasak da arazi ayakkabılarımız açmanın kenarında bizi bekler 😊 Sonrasında mozaik üzerindeki kalker ve benzeri tabakanın giderilmesi için spatula,bistüri kullanılarak nazik hareketlerle yabancı tabaka mozaikten ayrılır. Bu işlem biraz daha vakit alır ve sabır gerektirir ama bizi mükemmel sonuca çok yaklaştırır. Kazımadan sonra bu kez boyutu daha küçük bir fırça ile çıkarılan tabaka bir yerde toplanılarak atılır. Mozaik taban ilk aşamaya göre çok daha iyi duruma gelse de her zaman daha çok süpürülmeye ihtiyacı vardır. Fırçayı bazen tessera dizileri arasında, bazen de dairesel hareketlerle mozaik taban üzerinde kullanarak daha iyi bir görünüm elde etmeyi amaçlarız.

After the mosaic floor is completely exposed, a rough cleaning is made with the help of a brush. We take off our shoes in order not to force the floor. Even if we are not a Cinderella, our field shoes await us at the edge of the opening 😊 Then, the foreign layer is separated from the mosaic with gentle movements using a spatula and scalpel to remove the limestone and similar layers of chalk on the mosaic. This process takes a little more time and patience, but it gets us very close to the perfect result. After scraping, the layer, which is removed with a smaller brush this time, is collected and discarded. Although the mosaic floor is much better than the first stage, it always needs more sweeping. We aim to get a better look by using the brush sometimes between tessera series and sometimes on the mosaic base with circular movements.

Şimdi detayları görme vakti! Kuru temizlik bittikten sonra bir sonraki durağımız ıslak temizlik! Bunun için ihtiyacımız olan malzemeler: Kova, su ve sünger. Aslında herkesin yapabileceği bir işlem gibi görünse de hassas bir çalışma.  Süngeri ıslattıktan sonra dairesel pompa hareketleriyle taban üzerindeki çamuru absorbe ederiz. Maalesef bunu yalnızca bir kez yapmak yeterli değil. Kirlenen suyu sürekli değiştirerek aynı işlemi tekrarlarız. Büyük oranda temizlendikten sonra güneşle yarışa gireriz. Çünkü ıslaklık gitmeden ve tesseralar kurumadan acilen fotoğraf çekmemiz gerekir. Çünkü dokümantasyon için buna ihtiyacımız vardır.

Now is the time to see the details! After the dry cleaning is over, our next stop is wet cleaning! Materials we need for this: Bucket, water and sponge. Although it may seem like an operation that anyone can actually do, it is a delicate work. After wetting the sponge, we absorb the mud on the base with circular pump movements. Unfortunately, doing this just once is not enough. We repeat the same process by constantly changing the contaminated water. After cleaning to a large extent, we race with the sun. Because we need to take pictures urgently before the wetness goes away and the tesserae dry. Because we need this for documentation.

Fotoğraftan sonra dağılmış, kırılmış ya da zarar görmüş mozaik parçalarını iyileştirmek için bazı adımlar atmalıyız. Bunun için de bizi bekleyen restoratörlerimiz var. Mümkün olduğunca zaman kaybetmeden ulaştığımız bu eşsiz zeminlerin tedavisini onlara bırakırız. Bizden memnun kaldıysanız komşu antik kentlere tavsiye etmeyi unutmayın !

After the photo, we have to take some steps to heal the mosaic pieces that are scattered, broken or damaged. We have restaurateurs waiting for us to finish the excavation process, in order for them to immediately begin with restoration work. We leave the treatment of these unique floors to them as they work on these all year round. And that’s it. If you are satisfied with our professional floor-cleaning-services, do not forget to recommend us to the ancient city near you!

by Eda Yılmaz and Gamze Tunçay

Keep Updated: