Ana SayfaKazı Sezonları2020 Yılı Kazı Sezonu

2020 Yılı Kazı Sezonu

Keber Tepe’nin güney yamacında 2015 ve 2019 yıllarında üç nefli, önünde güneyde bir portikosu olan bir erken Hristiyan bazilikasının parçaları kazılmıştır. Bunun daha da ortaya çıkarılması 2020’deki çalışmaların odak noktasıydı. Apsisi ve apsis yan odalarını tamamen kazmak için üç bölüm yapıldı. Diğer bir bölüm ise 2018 ve 2019 yıllarında araştırılmış olan kilisenin doğusundaki bitişik binaları daha fazla araştırmak için kullanılmıştır.

Bazilikanın kuzeyden görünümü

Apsis

Apsis tamamen ortaya çıkarılmıştır. Bu süreçte, bir önceki yıl geliştirilen evrelemeyi daha da iyileştirmek mümkün olmuştur. MS 4. yüzyılın sonlarına tarihlenen ilk evrede, orta nef ve kutsal alan bir eşikle ayrılmıştı. Apsisin önündeki kutsal alan, apsise geçişte sona eren mozaik bir zeminle kaplıydı. Apsisin bu evrede nasıl tasarlandığı büyük ölçüde belirsizdir. Mozaik doğuda bir kazı çukurunda sona erdiğinden, apsis yükseltilmiş ya da bir basamakla ayrılmış gibi görünmektedir. Ancak, daha sonra yapılan tadilat nedeniyle apsisin tasarımı hakkında kesin sonuçlara varmak mümkün değildir.

Bazilikanın apsis mozaiği

İkinci bir aşamada (yaklaşık 400?), apsisin önündeki kutsal alan, mozaiğin üzerine büyük kireçtaşı levhalar döşenerek yükseltilmiştir. Batıda, bariyerler için bir açıklık görevi gören ve kutsal alanı neften ayıran sürekli bir oluk vardır. Orta eksende sadece bir geçiş yolu bulunmaktadır. Bu evre için apsisin tasarımına dair bir kanıt da bulunmamaktadır.

Üçüncü aşamada (5./6. yüzyıl) kutsal alan tamamen yeniden düzenlenmiştir. Apsis önemli ölçüde yükseltilmiş ve orta nefin zemininden 0,7 metre yüksekliğe çıkarılmıştır. Çeşitli süsleme bantlarıyla çerçevelenmiş Nilotik bir sahneyi betimleyen bir mozaikle süslenmiştir. Kapılar apsisten kuzey ve güney apsis yan odalarına açılmaktadır.

Bazilikanın apsis mozaiğinden detay

Apsise orta neften, kilisenin orta ekseninde devşirme malzemeden inşa edilmiş bir merdivenle ulaşılabiliyordu. Merdivenin etrafındaki kutsal alan da apsis mozaiğinin yüksekliğine kadar yükseltilmiş ve yeniden kullanılmış mermer plakalarla kaplanmıştır, ancak odanın tüm genişliği boyunca değil, sadece apsisin batıya doğru uzantısında. Böylece kutsal alanın alanı küçültülmüştür.

Bilinmeyen bir zamanda, geniş çaplı bir yıkım meydana gelmiş ve bunu geçici onarımlar izlemiştir. Bu dördüncü evre özellikle kutsal alanın kuzeybatısında görülebilir. Yan koridor duvarı ile 3. evrede eklenen apsisin önündeki yükseltilmiş platform arasındaki alanda, görünüşe göre duvarlardan düşmüş, bazıları büyük boyutlu düzinelerce mermer plaka vardı. Heterojen, ancak genellikle birbiriyle eşleşen parçalar arasında, çoğunlukla Kuzey Suriye ve Kıbrıs’tan bilinen yüksek kaliteli Champlevé kabartmaları da vardır. Resimlerin bir kısmı hâlâ korunmuş durumdadır. Döşemeler belli ki hâlâ bombeli bir pozisyonda durmaktadır. Bunları kaldırmak yerine, alan duvarla çevrilmiş ve neften ayrılmıştır.

Kuzey koridor ve apsis yan odası

Kuzeyde, yan koridorun doğu ucu tamamen ortaya çıkarılmıştır. Zemin, geometrik desenli kare alanları çevreleyen iç içe geçmiş çoklu menderesleri gösteren bir mozaik tabanla süslenmiştir. Mozaik zeminin üzerinde, bir önceki yıl kaydedilen tahribat ufku devam etmiştir. Burada yüzlerce kiremit parçasının yanı sıra çok sayıda cam kandil ve pencere camı parçası bulunmuştur. Mozaik zemine sonradan döşenmiş bir su borusunun izini sürmek mümkün olmuştur. Bu boru, yan koridorun doğu sınır duvarındaki dar bir kapıdan ulaşılabilen kuzey apsis yan odasından gelmektedir.

Kuzey Aspis yan odası

Beklentilerin aksine, apsis yan odasının kilisenin ilk inşa evresine ait olmadığı anlaşılmaktadır. Bu, her şeyden önce, kuzey yan koridor alanındaki dış duvardan yön ve karakter bakımından farklı olan kuzey dış duvarı tarafından gösterilmektedir. Bir yandan açıkça güneye doğru eğimli ve hafif kavislidir, diğer yandan ise kesme taşlar daha az dikkatle dengelenmiştir. Kabaca işlenmiş, eğimli kaya zemin olarak kullanılmış, bazı alanlarda sıkıştırılmış toprak da kullanılmıştır. Mozaik zemine dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır. Basit emanet kutuları olabilecek üç açık taş kutu kuzey duvarının önünde sıralanmıştır.

Kuzey koridoruna bakış

Apsis yan odasının kuzey dış duvarının ötesinde, kuzeybatıdan güneydoğuya doğru farklı seviyelerde düz bir kavisle birbirine paralel uzanan üç kanalizasyon borusu bulunmuştur. Bunlar açıkça kilisenin yukarısında yer almaktadır ve yamacın yukarısında bulunan binalara, belki de bir yola işaret ediyor olmalıdır.

Güney apsis yan odası

Güney apsis yan odası da tamamen ortaya çıkarılmıştır. Güney koridordan önemli ölçüde daha geniştir ve büyük beyaz tesseralardan oluşan basit bir mozaikle kaplıdır. Şaşırtıcı bir şekilde oda dikdörtgen değildir. Güney sınır duvarı batıya doğru belirgin bir şekilde geniş bir açıyla uzanmaktadır. Mozaik gibi o da güneye doğru kırılır, bu nedenle yan koridora geçişin nasıl tasarlandığı belirsizliğini korumaktadır. Günümüze ulaşan tek şey, kuzey koridoru ile kuzey apsis yan odası arasındaki duvarla tam olarak aynı hizada duran ve görünüşe göre güney koridoruna geçişi işaretleyen basit bir sütun kaidesidir. Orta nef ve yan koridorların mozaikleriyle karşılaştırıldığında, güney apsis yan odasının mozaiği çok basittir. Muhtemelen geç bir tadilat evresinde eklenmiş ya da odanın tamamı daha sonraki bir tarihte oluşturulmuştur. Odanın diğer mobilyaları ve donanımlarından hiçbir kalıntı günümüze ulaşmamıştır, bu da odanın tam işlevinin artık belirlenemediği anlamına gelmektedir.

Bariyer plakası parçası

Kilisenin doğusundaki komşu binalar

2018’de ve 2019’da yapılan kazılarda, kilisenin doğusunda basit bir mozaik zemine sahip büyük bir odanın parçaları ortaya çıkarılmıştır. Kuzeyde, devşirme malzemeden yapılmış bir sütun dizisinin sıralandığı dar bir koridorla sınırlanmıştır. Bu yapılar kesitlerde daha fazla analiz edilebilmiştir. Bu da kiliseyle doğrudan bağlantılı olduklarını ortaya koymuştur. Mozaikli oda, apsis yan odasının güneydoğu köşesine bitişiktir. İki oda doğrudan bağlantılı değildir, ancak mozaik zeminler o kadar benzerdir ki aynı zamanda döşenmiş olmalıdırlar. Bitişik koridor sadece güney apsis yan odasının arka duvarına dayanmakla kalmaz, aynı zamanda sonradan yerleştirilmiş bir eşikle de ona bağlanır. Koridorun kuzeyindeki sütun konumu da bazilikanın arka duvarına dayanmaktadır. Şu anda toplam dört kaide ortaya çıkarılmıştır. Daha kuzeyde, farklı boyutlarda kireçtaşı levhalardan oluşan bir döşeme bulunmaktadır. Bu döşeme muhtemelen bazilikanın dış duvarına bitişik bir döşeme ile doğrudan bağlantılıdır. Burada başka bir sütun pozisyonu da keşfedilmiştir. Genel olarak, kilisenin doğusundaki tüm alanın yoğun bir şekilde yapılaşmış olduğu açıktır. Ancak bu yapıların hangi işleve sahip olduklarını ve nasıl tarihlendiklerini söylemek henüz mümkün değildir.

Mermer duvar kaplamaları