2018’deki çalışmaların ana amacı, şehir merkezinin doğusundaki imparatorluk hamamlarının inşasına devam etmekti. Bu amaçla dört bölüm oluşturulmuştur. 2017’de keşfedilen ve ortasında bir yüzme havuzu bulunan odanın güneybatı köşesi ortaya çıkarıldı. Ancak taş hırsızlığı burada ciddi hasara neden olmuştur. Çevredeki mozaikli koridorun zemini büyük ölçüde tahrip olmuş ve havuzu çevreleyen sütunlardan geriye sadece büyük kireçtaşı bloklardan yapılmış temeller kalmıştır. Dış duvarlar da kaybolmuştur. Havzanın sadece küçük bir bölümü kuzeydoğu spandrelinde kalmıştır. Ancak genel olarak odanın güvenilir bir şekilde yeniden inşa edilmesi artık mümkündür. Yaklaşık 150 metrekarelik bir taban alanına sahipti, havza ise yaklaşık 25 metrekare büyüklüğündeydi. Havzanın dolgusunda, yapının MS 2. yüzyıla tarihlendiğini doğrulayan çok sayıda yapı bileşeni parçası bulunmuştur.

Batıda, bir kısmı 2017 yılında ortaya çıkarılan büyük bir dikdörtgen oda bulunmaktadır. Burada 13 x 5 metrelik bir alan üzerinde harçtan yapılmış devasa bir yatak ortaya çıkarılmıştır. Doğuda, profilden hemen önce sona ermektedir, ancak sınır duvarı ve temelleri soyulmuştur. Oda, hamam kompleksinin merkezinde yer almaktaydı ve 100 metrekarenin üzerinde bir alana sahipti. Ancak işlevi hâlâ belirsizliğini korumaktadır. Zeminin masif temelinden bir kanalizasyon geçmektedir. Güneyinde, zemininde harçla yerinde yapılmış yuvarlak tuğla levhalardan oluşan desteklerin bulunduğu başka bir odanın bölümleri keşfedilmiştir. Bu da buranın bir hypocaust olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Çok sayıda mozaik parçası ve kare tuğla döşeme parçaları eski zemine aittir. Termal hamamın batısında yapılan bir başka araştırmada, içinden kanalizasyon borusu geçen başka bir şap zeminin parçası bulunmuştur. Orijinal zemini oluşturan dikdörtgen kireçtaşı döşeme parçaları hala in situ olarak korunmaktadır. Zemin batıya doğru kırılmaktadır, dolayısıyla hamamın bu yöndeki orijinal kapsamı belirlenememiştir. Hamamdaki odanın işlevi de henüz bilinmemektedir.

Genel olarak, kompleksin simetrik yapısının Roma örneklerinden modellendiği söylenebilir. Giriş kuzeyden sağlanmış olmalıdır. Yüzme havuzlu kısmen açık oda, ısıtılmayan odaların bir parçasıdır. Sıcak odalar güneyde yer almaktadır. Mozaik dekorasyon kompleksi MS 2./3. yüzyıla tarihlendirmektedir. Genel olarak, Roma modelleriyle güçlü bir şekilde karakterize edilmiştir ve antik kuzey Suriye’deki şehir yaşamı üzerindeki Roma etkisini göstermektedir. MS 4. ve 5. yüzyıllar boyunca, yapı malzemeleri elde etmek için tüm kompleks sistematik olarak yağmalanmıştır. Duvarların temelleri bile büyük ölçüde yağmalanmış, böylece bina sadece negatif formda korunmuştur. Alanın daha sonra kullanıldığına dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır.

Hamamın doğusunda yer alan kazı alanındaki bulgular MS 4. yüzyıldaki yağma ile ilişkilidir. Burada dış çapı 5 metre ve derinliği 2,10 metre olan büyük bir kireç ocağı keşfedilmiştir. Yamaç içine inşa edilmiştir ve doğudan bir girişle beslenmektedir. İyi korunmuş olması nedeniyle, daha fazla araştırılması antik teknoloji hakkındaki bilgilerimizi geliştirecektir. Genel olarak, bölgenin geç antik dönemde ağırlıklı olarak endüstriyel amaçlarla kullanıldığı görülmektedir. Bu durum, tekrar eritilmesi amaçlandığı anlaşılan bronz heykel parçaları da dahil olmak üzere çok sayıda hurda metal buluntusundan da anlaşılmaktadır.

Fırın, çoğunlukla Roma imparatorluk dönemine ait buluntuları içeren kalın dolgu katmanlarına gömülmüştür. Doğudan batıya paralel uzanan ve batıdaki kireç ocağı tarafından tahrip edilen iki duvar da bu döneme tarihlenmektedir. İşlevlerini açıklığa kavuşturmak için daha fazla kazı çalışması yapılması gerekmektedir. Ancak kazılar, bu alandaki imparatorluk dönemi kalıntılarının termal hamamlar bölgesine kıyasla çok daha iyi korunmuş olduğunu göstermiştir.

Bir önceki yıl erken Hıristiyanlık dönemine ait bir bazilikanın keşfedilmesinin ardından, 2018 yılındaki çalışmaların amacı kilisenin komşu alanla nasıl bütünleştiğini araştırmaktı. Bu amaçla iki bölüm oluşturuldu. Bir araştırma bölümü kilisenin güney koridorundan güneye doğru yamaç boyunca uzanmaktadır. Yan koridorun önünde mozaikle süslü bir koridorun daha bulunduğu tespit edilmiştir. Mozaiğin şap ve küçük kalıntıları hâlâ korunmaktadır. Bu odayı güneye doğru kapatan duvar, en alt katmanı dışında kaybolmuştur. Duvarın güneyinde, dolgu katmanları dışında, henüz hiçbir antik özellik ortaya çıkarılmamıştır; katmanlar kiliseye atfedilebilecek yapı elemanları içermektedir. Çalışmalar önümüzdeki yıl burada devam edecektir.

Bir başka bölüm ise kilisenin apsisinin bulunduğu alanın güneyinde yer almaktadır. Burada, büyük ölçüde beyaz mozaik zeminle dekore edilmiş geniş bir odanın bir bölümü gün ışığına çıkarıldı. Yaklaşık 5 metre genişliğindedir ve yönü kilisenin yönünden biraz sapmaktadır. Doğu-batı uzantısı hâlâ belirsizdir. Yeniden kullanılmış kesme taşlardan yapılmış güney sınır duvarının iki katmanı korunmuşken, kuzey duvarının sadece bir katmanı korunmuştur. Odanın işlevi belirsizdir, ancak kiliseye ait olmalıdır. Mozaiğin basit tasarımı ya önemsiz bir yan oda olduğu ya da daha sonraki bir tarihte inşa edildiği anlamına gelmektedir. Genel olarak, her iki araştırma bölümünden elde edilen buluntular, alanın kullanımının MS 4. yüzyılın sonlarında başladığını ve muhtemelen deprem yıkımının bir sonucu olarak MS 7. yüzyılda sona erdiğini göstermektedir. Yeni bulgular aynı zamanda bazilikanın önemli bir kilise olduğu varsayımını da doğrulamaktadır ki bu da erken tarihli olması nedeniyle büyük ilgi çekmektedir.

Kazı çalışmalarına ek olarak, kentsel alanda yoğun bir yüzey araştırması sürdürülmüştür. Amaç, kolonizasyonun çeşitli aşamalarında kentin kapsamını, yerleşim süresini ve yerleşim topografyasına ilişkin soruları açıklığa kavuşturmaktır. Sonuçlara dayanarak, sadece Roma ve Bizans dönemlerinde şehrin münferit alanlarındaki yerleşim yoğunluğu hakkında değil, aynı zamanda binaların karakteri hakkında da açıklamalar yapmak mümkündür. Bu nedenle, buluntularda bir kutsal alan, bir hamam ve endüstriyel olarak kullanılan alanları tespit etmek mümkündür. Şehrin en yüksek alanındaki (“akropolis”) bir surun parçaları da keşfedilmiştir.

Dolikhe’de 2017 yılında yapılan çalışmalar kentin gelişimi ve tarihi hakkında önemli bilgiler sağlamıştır. Çalışmalar, kayda değer büyüklükteki bir hamam kompleksinin araştırılmasına odaklanmıştır. Soğuk banyo odalarına ait yüzme havuzlu yaklaşık 150 metrekarelik bir oda kısmen ortaya çıkarıldı. Kompleksin güneyindeki sıcak odaların zemini altındaki ısıtma sisteminin parçaları keşfedilmiştir. Roma banyo geleneklerinin benimsenmesi, şehir yaşamı üzerinde güçlü bir Roma etkisine tanıklık etmektedir.

Hamamların MS 4. yüzyıl gibi erken bir tarihte artık kullanılmıyor olması ilginçtir. Bu zamana kadar kent sakinleri, muhtemelen MS 3. yüzyılın ortalarından itibaren Kuzey Suriye kentlerinin gerilemesine yol açan savaşlar ve ekonomik krizler nedeniyle kentin bu bölümünü terk etmişlerdir. Roma kentinin kamusal merkezinin bir parçası olan hamamlar ve çevresindeki binalar terk edilmiştir. Ancak bu kriz Dolikhe’nin sonu anlamına gelmiyordu. Yeni Hıristiyan himayesi altında şehir MS 4. yüzyıldan itibaren yeniden gelişmeye başladı. Diğer şeylerin yanı sıra, hamamlardan elde edilen yapı malzemesi gerekli yeni binalar için kullanıldı. Tüm mobilyalar gibi temeller bile yağmalanmıştır. Bu yıl keşfedilen büyük bir kireç fırını da bu bağlamda görülmelidir.

Geç antik dönemde Dolikhe’deki yenilenen yükseliş, kentin güneyinde yapılan kazıların sonuçlarıyla vurgulanmaktadır. Kilisenin güneyindeki arama kesimleri, kilise kompleksinin yan odalarını ve uzantılarını ortaya çıkarmıştır. Bu da kilise kompleksinin daha önce tahmin edilenden çok daha kapsamlı olduğu anlamına gelmektedir. Kilisenin daha da açığa çıkarılması, Geç Antik Dönem Kuzey Suriye’sindeki dini yaşam ve kutsal mimari hakkındaki bilgilerimizi önemli ölçüde genişletecektir. Bölgeden elde edilen buluntular, kilisenin 7. yüzyılda, muhtemelen bir deprem nedeniyle kullanımının sona erdiğini göstermektedir.

Galeri